فرهنگ کوثر – شماره یک
در تاريخ‏6/11/1341 لوايح ششگانه شاه با حمايت «كندى‏»، رئيس ‏جمهور اسبق آمريكا (1) جهت‏ به بندكشيدن ملت قهرمان ايران به‏«تصويب ملّى‏» (2) گذاشته شد.

نوكرى و سرسپردگى شاه و نظام شاهنشاهى آشكارا شد و مى‏رفت كه بزودى اجانب بر همه سرمايه‏ هاى معنوى و مادى مردم مسلط سازد و بردگى، بى‏بندوبارى، عياشى و ميان تهى شدن را جايگزين اسلام، استقلال، سربلندى و غيرت دينى شود.

مرجعيت‏ بيدار و آگاه شيعه، كه هميشه رژيم شاه را از اين‏گونه تحركات ذلت ‏آفرين برحذر مى‏داشت، اين‏بار احساس خطر جدى كرد. از اين‏رو فقيه سختكوش و مرجع والامقام آية‏الله العظمى امام خمينى(ره) با ديگر مراجع بزرگ شيعه در قم به شور نشست، در اين جلسه مرجعيت‏ شيعه تصميم‏ گرفت كه در اولين فرصت علماى ديگر بلاد را در جريان حركات ضداسلامى رژيم شاه قراردهد، عيد نوروز سال 1342ه.ش را «عزا» اعلام‏ كند و در ايام شهادت امام‏ جعفر صادق – عليه‏السلام – به مبارزه عليه رژيم برخيزد و افشاگرى كند.

عيد جمشيدى كه از بيداد ضحاكى عزاست / هركسى شادى كند از دوده جمشيد نيست

عيد نوروز 42 تبديل به عزاى عمومى
در پى اين تصميم امام خمينى(ره) اولين اعلاميه خود را محرمانه براى بعضى از علماى شهرها فرستادند:

 «خدمت ذيشرافت‏حضرات علماء اعلام و حجج اسلام دامت‏ بركاتهم.
عظم الله – تعالى – اجوركم. چنانچه اطلاع داريد دستگاه حاكمه مى‏خواهد با تمام كوشش به هدم احكام ضروريه اسلام قيام و به دنبال آن مطالبى است كه اسلام را به خطر مى‏اندازد لذا اين‏جانب عيد نوروز را به عنوان عزا و تسليت‏به امام عصر – عجل الله فرجه‏ الشريف – جلوس مى‏كنم و به مردم اعلام خطر مى‏نمايم، مقتضى است‏حضرات آقايان نيز همين رويه را اتخاذ فرمايند تا ملت مسلمان از مصيبت‏هاى وارده بر اسلام و مسلمين اطلاع حاصل نمايند. والسلام عليكم ورحمة‏الله وبركاته‏»
روح ‏الله الموسوى الخمينى/16 شوال‏1383ه ق (3)

سپس اعلاميه ديگرى بدين شرح براى ملت نوشت:

«انا لله وانا اليه راجعون (روحانيت امسال عيد ندارد)
… دستگاه حاكمه ايران به احكام مقدسه اسلام تجاوز كرد و به احكام مسلمه قرآن قصد تجاوز دارد نواميس مسلمين در شرف هتك است و دستگاه جابر با تصويب‏نامه‏هاى خلاف شرع و قانون اساسى مى‏خواهد زنهاى عفيف را ننگين و ملت آنها اسلام و روحانيت را براى اجراى مقاصد خود مضر و مانع مى‏دانند اين سد بايد به دست دولت‏هاى مستبد ايران را سرافكنده كند شكسته‏شود موجوديت دستگاه رهين شكستن اين سد است قرآن و روحانيت‏بايد سركوب شود.
من اين عيد را براى جامعه مسلمين عزا اعلام مى‏كنم تا مسلمين را از خطرهائى كه براى قرآن و ملكت در پيش است آگاه‏كنم… بارالها من تكليف فعلى خود را اداكردم اللهم قدبلغت. اگر زنده ماندم تكليف بعدى خود را به خواست‏ خداوند ادا خواهم‏كرد. خداوندا قرآن‏كريم و ناموس مسلمين را از شر اجانب نجات‏بده‏».
روح ‏الله الموسوى الخمينى (4)

بعد از اعلاميه امام خمينى(ره)، آيات عظام گلپايگانى، مرعشى نجفى، ميلانى و… عيد نوروز را عزا اعلام‏كردند و بر آن شدند تا صبح روز 2/1/41 برابر 25شوال‏1383ه.ق، مصادف با شهادت امام‏جعفر صادق(ع) در منازل خويش به سوگ نشسته، بعدازظهر آن روز نيز در جوار روضه معصوميه «مدرسه مباركه فيضيه‏» (5) به سوگوارى بپردازند.

مراسم تاريخى سوگوارى امام ‏صادق(ع)
در فيضيه به دنبال آن اعلاميه‏ها ده‏ها هزار نفر مردم از سراسر كشور به قم سرازير شدند و در مراسم تاريخى شهادت امام صادق(ع) در مدرسه فيضيه (6) شركت كردند.

از سوى ديگر شاه و اربابانش احساس خطر كردند و براى جلوگيرى از نابودى خويش علاوه بر اعلام آماده‏باش به نيروهاى مسلح جمع بسيارى از نيروهاى زبده گارد جاويدان (7) را با لباس مبدل به قم فرستادند تا در لباس دهقانان بر عزادران هجوم ‏برند و با شاگردان امام صادق(ع) و سربازان ولى‏عصر(ع) آن كنند كه امويان بر اهل‏بيت(ع) رواداشتند.

دژخيمان شاه و فيضيه‏ نشينان
عصر آن روز مجلس (8) سوگوارى امام صادق(ع) برگزارشد و هزاران نفر از اقشار مختلف مردم همراه طلاب، استادان و مراجع به سوگ نشستند هنگامى كه خطيب فاضل و توانا مرحوم انصارى قمى از فضايل و مناقب رئيس مذهب شيعه سخن مى‏گفت و مردم را با سيره امامان راستين، بويژه جعفربن محمد(ع)، آشنا مى‏كرد.

 ناگاه صداى صلواتهاى بيجا و پى‏درپى مجلس را به هم ريخت، درگيرى آغازشد و گارد جاويدان دهقان‏نماى شاه با پنجه‏بكس، كارد، چاقو، دشنه و سلاح كمرى به جان مردم افتاد. البته ماموران بدين بسنده نكردند، آنها به طبقه دوم راه‏يافتند و بعضى از مردم و روحانيون را از بالا به پايين پرت‏كردند. بدين‏ترتيب فيضيه قتلگاه عزاداران امام صادق(ع) شد و صدها نفر مجروح و شهيد شدند.

روز بعد – سوم فروردين – مدرسه فيضيه در محاصره كامل نيروهاى نظامى و ساواك قرارگرفت و ورود غيرروحانى به مدرسه ممنوع‏شد. در عصر روز سوم، بعضى از طلاب جهت جمع‏ آورى كتابها و وسايل و گروهى نيز براى تماشاى خونريزيها، غارتگريها و قرآنهاى سوخته در فيضيه، گرد آمده‏  بودند كه بار ديگر هجوم وحشيانه آغازشد، اين بار «فيضيه‏» را حمام خون كردند هيچ‏كس را سالم نگذاشتند (9) طلاب جوان را به خاك ‏و خون مى‏كشيدند و كهنسالان را، چنانچه شعار جاويد شاه سرمى‏دادند، با كتك بيرون مى‏انداختند وگرنه مجروح مى‏ساختند.(10)

به گفته بعضى از شاهدان روحانى پيرمردى را با چوب و ميله آهنى مى‏زدند و مى‏گفتند: بگو جاويدشاه!
او زير ضربات دژخيمان چنين زمزمه مى‏كرد: انى وجهت وجهى للذى فطر السماوات والارض حنيفا وما انا من المشركين (11) ؛ من از روى اخلاص [و با دلى پاك] روى خود را به سوى كسى گردانيدم كه آسمانها و زمين را پديد آورده‏است از مشركان نيستم.

ديگرى عشق درونى‏اش را چنين آشكار مى‏كرد: وسيعلم الذين ظلموا اى منقلب ينقلبون (12) ؛ آنها كه ستم‏ كردند بزودى خواهند دانست كه بازگشتشان به كجاست.

زمن بگوى ستمديدگان كشور را / زناله كار گذشته‏ است انقلاب كنيد

هجوم به فيضيه و سقوط رژيم ‏شاه
هتك‏حرمت نسبت‏به مدرسه مباركه فيضيه، سربازان بقية‏الله الاعظم و مراسم سوگوارى امام صادق(ع) آنقدر مهم بود كه مراجع بزرگ شيعه از داخل و خارج كشور (13) براى امام خمينى(ره) پيام تسليت فرستادند و رژيم شاه و دست‏اندركاران آن جنايت را محكوم كردند.

رهبر انقلاب اسلامى ضمن پاسخ به تلگرافها، رژيم پهلوى را غيراسلامى خواند و ماهيت ضداسلامى‏اش را چنين افشا كرد:

«با شعار شاه‏دوستى به مقدسات مذهبى اهانت مى‏كنند! شاه‏دوستى يعنى غارتگرى، هتك اسلام، تجاوز به حقوق مسلمين،تجاوز به مراكز علم و دانش. شاه‏دوستى يعنى ضربه‏زدن بر پيكر قرآن و محو آثار اسلامى. شاه‏دوستى يعنى تجاوز به احكام اسلام و تبديل احكام قرآن‏كريم. شاه‏دوستى يعنى كوبيدن روحانيت و اضمحلال آثار رسالت. پس قرآن و مذهب در مخاطره است‏با اين احتمال تقيه حرام است و اظهار حقايق واجب (ولو بلغ ما بلغ) (14) …»

و نيز در همان روز (2/1/42) در برابر مردم عزادار فرمود:

«دستگاه حاكمه با اين جنايت‏خود را رسوا و مفتضح‏ساخت و ماهيت چنگيزى خود را به خوبى نشان‏داد دستگاه جبار با دست‏زدن باين فاجعه شكست و نابودى خود را حتمى ساخت. ما پيروزشديم ما از خدا مى‏خواستيم كه اين دستگاه ماهيت‏خود را بروزدهد و خود را رسواكند … امروز وظيفه ماست كه در برابر خطراتى كه متوجه اسلام و مسلمين مى‏باشد براى تحمل هرگونه ناملايمات آماده‏باشيم تا بتوانيم دست‏خائنين به اسلام را قطع‏نمائيم و جلو اغراض و مطامع آنها را بگيريم…» (15)

سرانجام پيشگويى‏هاى امام(ره) تحقق‏ يافت؛ در سايه مقاومت ملت ايران و همراهى مراجع بزرگ، فيضيه و فيضيه‏نشينان پيروزشدند و نظام مقدس جمهورى اسلامى را در ايران استقرار بخشيدند؛ نظامى كه چون خورشيد بر تارك جهان مى‏تابد و در برابر استكبار جهانى مردانه مى‏ايستد. در پرتو عنايتهاى حضرت ولى‏عصر(عج) فيضيه همچنان سنگر رادمردان علم، تقوا و تهذيب باقى‏مانده و سهم بسزائى در حفظ ارزش‏هاى انقلاب اسلامى دارد و چشم جهانيان بدان خيره شده‏است.

پى‏نوشتها:
1- متن تلگراف رياست جمهورى آمريكا:
اعليحضرت همايون شاهنشاه ايران: پيروزى آن اعليحضرت را در رفراندم تاريخى روز شنبه گذشته صميمانه تبريك مى‏گويم … بيش از پيش مايه خوشوقتى است كه چنانكه اطلاع مى‏رسد اكثريت عظيم ملت ايران رهبرى آن اعليحضرت را در راهى كه كاملا منعكس‏كننده خواسته ‏هاى ايشان است مورد تاييد قاطع قرار داده‏اند، مسلم‏است اين پشتيبانى ملى اعتماد آن اعليحضرت را به درستى راهى كه برگزيده‏ اند تقويت مى‏كند.            جان،ف. كندى
2 – در پى رفتن آية‏الله روح‏ الله كمالوند از سوى مراجع، بويژه امام خمينى(ره)، نزد شاه و اعتراض آن بزرگ‏مرد به شاه مبنى بر اينكه رفراندم در قانون اساسى پيش‏بينى نشده و شما دولت مصدق را به همين جرم تحت تعقيب قرارداديد، اكنون چگونه خود بدان دست مى‏زنيد؟! شاه، جهت فرار از اشكال، چنين پاسخ‏داد: ما رفراندم نمى‏كنيم بلكه مى‏خواهيم «تصويب ملى‏» انجام دهيم. از آن روز به‏بعد روزنامه‏ها به جاى «رفراندم‏» كلمه «تصويب ملى‏» به كار بردند. نهضت روحانيون ايران، ج‏3، ص‏200-203.
3 – نهضت امام خمينى، ج‏1، ص‏315.
4 – نهضت امام‏خمينى، ج‏1، ص‏316.
5 – درباره نامگذارى فيضيه گفته‏اند: اين مدرسه جزء مدارس نه‏گانه قرن ششم بوده كه قبلا «ستى فاطمه‏» نام‏داشته و بعد تا قرن يازدهم مدرسه آستانه ناميده مى‏شد و از آنجا كه مدرسه جز بيوتات فيض آثار فاطمه معصوم – سلام‏الله عليها – بوده، فيضيه نام گرفته ‏است.تاريخ مذهبى قم، على‏اصغر فقيهى، ص‏168بعضى گفته‏اند: اخترى تابناك همچون ملامحسن فيض كاشانى – ره – چون در آن تحصيل‏كرد و درخشيد فيضيه نام‏گرفت.تاريخ قم (مختارالبلاد)، محمدحسين قمى معروف به ناصرالشريعه، ص‏120.بعضى هم گفته‏اند: چون خود مرحوم ملامحسن فيض كاشانى اقدام به بناى مجدد آن نهاد فيضيه، نام‏گرفت كه در پاورقى بعدى آمده ‏است.
6- در نيمه قرن ششم در كنار روضه مقدسه كريمه اهل‏بيت فاطمه معصومه – سلام‏الله عليها – در شمال مقبره مباركه، مدرسه‏اى به نام «ستى فاطمه‏» در پشت ايوان صحن عتيق توسط علاقه‏مندان اهل‏بيت(ع) بناشد و در عهد صفوى سال 934ه ق مرمت‏شد. در سال 1045، در عهد دولت صفى‏شاه، سيل قسمتى از شهر را ويران‏كرد و به هنگام تغيبر مسير رودخانه از جنوب آستانه مقدسه به جانب غربى (مجراى كنونى) مدرسه «ستى فاطمه‏» منهدم ‏شد. مرحوم علامه حكيم صمدانى ملامحسن فيض كاشانى(ره) در سال‏1053ه ق به كمك شاه‏عباس دوم مدرسه‏اى در مجاورت روضه مقدسه، به جاى مدرسه «ستى فاطمه‏»، بنانهاد و همين سبب شد كه آن مدرسه را «فيضيه‏» بنامند. آن مدرسه در يك طبقه ساخته‏شد و دوازده حجره داشت.اانقشه «آرام اولئاريوس‏»، كه در سال 1018ه ق ترسيم ‏شده، وضعيت قبلى رودخانه (از جنوب به سمت‏شرق بصورت مارپيچ امتداد داشته‏است) بوده، در آن روز مجراى احتياطى ديگرى براى رودخانه از برابر بيمارستان فاطمى بطور مستقيم به طرف كوچه ارك و سپس به طرف بازار امتداد داشته‏ است. (گنجينه آثار قم، عباس فيض، ج‏1، 670-680. )
7 – لشكر گارد جاويدان با مسئوليت‏سرهنگ «مولوى‏» و «نجم‏الدين بدره‏اى‏» با لباسهاى مبدل صبح روز 2/1/1342 وارد قم شدند بعدازظهر همان روز عده‏اى داخل مدرسه شدند و بدون هيچ‏گونه علائمى كار خود را انجام‏دادند… و عده‏اى هم در سطح شهر ميان حرم و ميدان آستانه و… به دنبال ماموريت‏خويش رفتند. قيام 15خرداد به روايت اسناد، دهنوى، ص‏16.
8 – مجلس از سوى مرحوم آيت‏الله العظمى گلپايگانى – رض – برگزار شده‏بود.
9 – آية‏الله مرعشى نجفى – ره – در مورد عمق فاجعه فرمود: تنها 95نفر از مجروحين و مصدومين زيرنظر ما مداوا شدند.
10 – نهضت روحانيون ايران، ج‏3، ص‏273.
11 – انعام:79.
12 – شعراء:227.
13 – تلگراف تسليت مراجع بزرگ و آيات عظام: سيدمحسن حكيم، سيدمحمدهادى ميلانى، سيدمحمود شاهرودى و سيد ابوالقاسم خوئى واسناد انقلاب اسلامى، ج‏1، ص‏83-120.
14 – پيام امام‏خمينى – ره – به آيات عظام تهران 1342ه ش; نهضت روحانيون ايران، ج‏3، ص‏298-299.
15 – صحيفه نور، ج‏1، ص‏27; نهضت امام خمينى، ج‏1، ص‏358.