«حقایق پنهان» عنوان پژوهشی است مستند درباره زندگی دومین پیشوای شیعیان، پیشوایی که زندگی او دارای ابعاد گوناگونی است ؛ بُعدی در قرآن، بُعدی در لسان و سخن رسول خدا و بُعدی در تاریخ. در بعد قرآنی او کافی است که کتاب آسمانی ما، او را فرزند پیامبر می‌داند و می‌گوید: پیامبر او را به میدان مباهله آورد تا دعای رسول را با گفتن «آمین» بدرقه کند.
در بعد حدیثی؛ یعنی زبان رسول خدا، او و برادرش، پیشوایان امت و گل‌های خوشبوی پیامبر و گوشواره‌های عرش خدا، معرفی شده‌اند.
در بعد تاریخی همین بس که پس از درگذشت پدر بزگوارش، امت اسلامی با او به عنوان خلیفه اسلام بیعت کرد و چند ماهی زمام خلافت را به دست گرفت، سپس به عللی تن به صلح داد.
از میان تحلیل‌های علمی و اجتماعی که در این کتاب ترسیم شده است، کارنامه اقامت ده ساله امام در مدینه پس از صلح است، در حالی که بسیاری از نویسندگان و تحلیلگران از این بخش غفلت ورزیده‌اند.
گفتگو با حجّت الاسلام شیخ احمد زمانی، مؤلف کتاب «حقایق پنهان» که در ششمین دوره کتاب سال ولایت – شهریور 83 – نیز برتر شناخته شد، برای آشنایی بیشتر با سیره و منش اجتماعی و سیاسی امام حسن مجتبی (ع) صورت گرفت.

◊ از نظر تاریخی در مورد زندگانی و صلح امام حسن (ع) چه کارهایی صورت گرفته است؟
مورخان درباره زندگانی و سیره امام مجتبی (ع) و بویژه صلح آن حضرت، کتاب‌های مختلفی نوشته‌اند و نگارش درباره سبط اکبر پیامبر (ص) از قرن اول آغاز شد تا اینکه در قرن دوم، ابوعبدالرحمان هیثم بن عدی بن زید بن جابر طایی کوفی دست به قلم برد و کتاب «اخبار الحسن بن علی و وفاته» را تألیف نمود.
نعمت ادامه داشت و تا قرن چهارم نزدیک به ده تألیف ارزشمند در تاریخ و سیره نسبت به آن حضرت نوشته شد.
برخی از مورخان کتاب خاصی را در موضوع اتهام کثرت ازدواج و طلاق آن حضرت نوشته‌اند و از آن قضایا و اتهامات تحلیل صحیحی ارائه کرده‌اند و بنده در حد توان به مجموعه این تألیفات نگاهی گذرا داشته‌ام.
◊ خلأهای تحقیقاتی و پژوهشی پیرامون سیره و حیات سیاسی و اجتماعی امام حسن مجتبی (ع) چه می‌باشد؟
نتیجه بررسی‌های بنده مشخص کرد که در چند زمینه زیر خلأهای بیشتری احساس می‌شود: یکی در زمینه «مسؤولیت‌های امام مجتبی (ع) در دوران حکومت علوی» است. با توجه به اینکه ایشان بازوی پرتوان حکومت امیرمؤمنان (ع) در دوره چهار سال و نیم بود، مسلماً کارهای اساسی و بنیادی فراوانی انجام دادند که از نگاه  و دید نویسندگان و سیره‌نگاران غافل مانده است.
فصل پژوهشی دیگری به «دوران هفت ماه و 24 روز امامت و رهبری» امام باز می‌گردد که با توطئه‌های گوناگون روبه‌رو بوده است و به نظر می‌رسد از جهات زیادی حائز اهمیت و دارای حوزه وسیع‌تر و گسترده‌تر پژوهشی است.
بحث‌ها و مناظره‌های کلامی امام حسن (ع) که نمایانگر اسلام ناب و سیره صحیح رسول خدا و پدر گرامی ایشان است، از موضوعات قابل تأمل و توجه برای تحقیق بیشتر است.
بخش دیگر که نیازمند پژوهش است، حیات سیاسی آن حضرت است که همراه با چالش‌های فراوانی از سوی دشمن بوده است. و بالاخره کارنامه ده ساله امام (ع) در مدینه که برکات فراوانی را برای امت اسلامی داشت، محور دیگری است که پژوهش و تحقیق بیشتری را طلب می‌کند.
◊ در دوران معاصر و در برخی منابع، نسبت‌ها و شبهاتی در مورد حیات اجتماعی – سیاسی امام مجتبی (ع) وارد نموده‌اند. به نظر شما طرح این موضوعات به چه دلیل است و چه وظیفه‌ای را بر دوش اندیشمندان و مؤلفان شیعه قرار می‌دهد؟
طرح شبهات از دوستان ناآگاه و دشمنان مزدور صورت می‌گیرد. در حالی که شناخت صحیح زندگی پرفراز و نشیب امام مجتبی (ع) که هم رسول خدا را درک کرده و هم پدر بزرگوارش را در اوج قدرت دیده و شاهد بزرگترین انحراف تاریخی در عصر خود بوده، بهترین راه تبیین حقایق اسلامی است و می‌تواند راهگشا باشد.
از دیگر سو، شبهات، شخص و شخصیت آن بزرگوار را زیر سؤال می‌برد و همه نهضت‌های آزادی‌بخش را بویژه آنهایی که با رهبری فرزندان و نوادگان آن حضرت در برابر حاکمان بنی‌امیه و بنی‌عباس صورت گرفته، مردود می‌شمارد.
از این رو، هر چند صباحی به نحوی به آن حضرت هجوم می‌آورند. نویسنده مصری «احمد عباس صالح» کتابی به نام «الیمین و الیسار فی الاسلام» می‌نویسد و در آن از روی ناآگاهی، امام حسن را جناح راست معرفی می‌کند و در برابر سیره پدر بزرگوارش قرار می‌دهد، به گمان آنکه علی بن ابی‌طالب (ع) و رسول خدا (ص) جناح چپ را رهبری کرده‌اند.
بنابر این، لازم است اندیشمندان اسلامی توجه کامل به نوع هجوم فرهنگی دشمنان اسلام داشته باشند و پس از آشنایی با سیره شفاف آن حضرت در صدد پاسخ در خور به طرح برخی شبهات، مانند آنچه توسط لامین مسیحی و یا افراد دیگر طرح می‌شود، باشند.
◊ وضعیت تألیفات پیرامون امام حسن (ع) در مقایسه با سایر ائمه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بحمدالله درباره دیگر ائمه، تألیفات زیادی وجود دارد، بزرگان اهل قلم کارهای تحقیقاتی و پژوهشی گسترده‌ای انجام داده‌اند به گونه‌ای که درباره برخی از آنها ده‌ها جلد کتاب نوشته شده و منابع هم فراوان وجود دارد. اما نسبت به امام مجتبی (ع) اگر چه برخی کارهای عمیق انجام گرفته ولکن از آنجا که حساسیت زیادی بوده و دشمنان خواسته‌اند مشروعیت خود را اثبات کنند، شبهات زیادی نسبت به آن حضرت مطرح کرده‌اند.
ترسیم وضع موجود و توجه به انگیزه‌ها و گستردگی تلاش دشمنان، سبب می‌شود تا جایگاه تألیف و تحقیق نسبت به آن حضرت از ظرافت و حساسیت زیادتری برخوردار باشد. به وضوح روشن است، مسلمانان و دانش‌پژوهانی که مقطع زمانی و دوران امام حسن مجتبی (ع) را خوب درک کرده‌اند، در تبیین تاریخ اسلام و حوادث آن کمتر دچار غفلت‌های بعدی شده‌اند.
◊ در مورد کتاب «حقایق پنهان» و عواملی که باعث شد دست به تحقیق و تألیف آن بزنید، توضیح دهید.
در سال 1372 همایشی در یکی از شهرهای ایران در مورد شخصیت و سیره امام حسن (ع) برپا شد و از من هم درخواست شد تا مقاله‌ای درباره صلح امام حسن مجتبی (ع) بنویسم. نگارش آن مقاله پربرکت، پرسش‌های زیادی در ذهن من ایجاد کرد و باعث شد نگرش دیگری نسبت به آن حضرت برایم به وجود آید. از این رو به فکر افتادم و مطالعات گسترده‌ای را آغاز کردم و با نگاهی جدید از ابعاد مختلف، دست به تألیف این کتاب زدم و سعی کردم پژوهشی را انجام دهم که اولاً به بسیاری از شبهاتی که برای خودم وجود داشت پاسخ گویم و هم دریچه جدیدی برای کارهای عمیق و ژرف باز کنم. این کتاب، نتیجه چهار سال بحث و بررسی و کنکاش مداوم است. امید آنکه مورد پذیرش امام مجتبی (ع) واقع شود.
◊ یکی از نکاتی که در کتاب «حقایق پنهان» مورد توجه واقع شده – در صورتی که بسیاری از تحلیلگران از آن غفلت دارند – ارائه تحلیل علمی و اجتماعی و ارائه کارنامه اقامت ده‌ساله امام حسن (ع) در مدینه پس از صلح تحمیلی است. ضمن ارائه اطلاعات بیشتر، در مورد موانع و مشکلات این بخش از کار توضیح دهید.
باید توجه کرد، بسیاری از نویسندگان، بویژه غیر مسلمانان فکر کرده‌اند با غلبه معاویه و از بین بردن حکومت ظاهری امام مجتبی (ع) کار به پایان رسید و همه چیز تمام شد، حال آنکه مبارزه مستمر و پیگیر امام معصوم ریشه‌ای ژرف و عمیق دارد و با بقای وحی و قرآن، این مبارزه دنبال می‌شود. و چه بسا تلاش دیگر معصومان به دنبال زحمات ده ساله و برنامه‌ریزی‌های سبط اکبر پیامبر بوده است. به نظر می‌رسد، مبارزه با بدعت‌ها، منزوی کردن حاکمان غاصب، توسعه علم و حکمت و فقه، برنامه‌ریزی صحیح برای عدم تغییر حکومت اسلامی به استبدادی و موروثی، از برنامه‌های ده ساله آن حضرت پس از صلح بوده است.
◊ آیا تحقیقات و پژوهش‌های شما در زمینه امام حسن (ع) با چاپ کتاب پایان یافت یا ادامه دارد؟
بعد از کتاب، مقالات متعددی نیز درباره آن حضرت نوشتم اما کار جدّی در حد کتاب انجام نداده‌ام.
◊ آیا این کتاب به زبان‌های دیگر بخصوص عربی و انگلیسی ترجمه شده؟ و آیا برای واردکنندگان شبهات به آن حضرت، در خارج از کشور ارسال شده است؟
با کمال تأسف ترجمه نشده و چند مورد هم که خودم و افراد دیگر در صدد انجام آن بودیم، بابت هزینه سنگینی که داشت از آن صرفنظر کردیم.